ျမန္မာအမ်ိဳးသားေလေၾကာင္းလိုင္း၏ မၾကာေသးမီက ထုတ္ေဝခဲ့ေသာ မဂၢဇင္း မ်က္ႏွာဖုံးေပၚတြင္ “Full of Life, Full of Nature, Putao” ဆိုသည့္ စာသားႏွင့္ အတူ လွပေသာ အမ်ိဳးသမီးငယ္တဦးက ၾကည္လင္ေသာျမစ္တစင္း၏ ေဘးတြင္ ထိုင္ေနသည္ကို အသက္ရႈမွားေလာက္စရာ လွပေသာ ေတာင္တန္းမ်ား ေနာက္ခံႏွင့္ အတူ ျမင္ရသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ကခ်င္ျပည္နယ္ ေျမာက္ဘက္အစြန္းတြင္ ရွိေသာ ပူတာအိုမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ အျမင့္ဆုံးျဖစ္ ေသာ ခါကာဘိုရာဇီ ေတာင္ရွိရာေဒသ ျဖစ္သည္။ အျမင့္ ၅၈၈၀ မီတာ(ေပ ၁၉၃၀၀ ခန႔္) ရွိၿပီး ခါကာဘိုရာဇီ ဆိုသည္မွာ ေဒသခံ တို႔၏ ဘာသာစကားအရ “ေက်းငွက္မ်ား ေပ်ာ္႐ႊင္ရာ ေတာင္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ နိုင္ငံတကာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကလည္း ထိုနည္းအတိုင္းပင္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းနိုင္ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ေနသည္။
ကုလသမဂၢ ပညာေရး၊ သိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႕ (ယူနက္စကို – Unesco) က ခါကာဘိုရာဇီ အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္ အပါအဝင္ ကာကြယ္ရမည့္ ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ ေနရာတခု ျဖစ္လာဖြယ္ရွိေသာ ေျမာက္ပိုင္း ေတာင္ေပၚဆက္စပ္သစ္ေတာ နယ္ေျမ(Northern Mountain Forest Complex – NMFC) ကိုသတ္မွတ္ေပးရန္ စဥ္းစားေနေၾကာင္း မၾကာေသးမီက ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ျမန္မာ အစိုးရကလည္း ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ အဆိုျပဳခဲ့ေၾကာင္း ယူနက္စကို ဝက္ဘ္ဆိုက္၏ အဆိုအရ သိရသည္။
ႏွင္းဖုံးေတာင္ထိပ္မ်ား၊ သစ္ေတာမ်ားဖုံးလႊမ္းေနေသာ ေတာင္မ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ စီးဆင္းေနေသာ ျမစ္မ်ားျဖင့္ အတိ ၿပီး သည့္ သဘာဝအလွအပမ်ား ရွိရာေဒသသည္ တိုင္းျပည္၏ ေျမာင္ပိုင္းစြန္းေဒသမွ စတုရန္း ကီလိုမီတာ ၁၁၂၈၀ အက်ယ္ အဝန္းကို ဖုံးလႊမ္းထားၿပီး အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္ႏွင့္ အိႏၵိယတို႔မွ ကာကြယ္ထားသည့္ ဧရိယာမ်ားႏွင့္လည္း ထိစပ္ေနသည္။ သစ္ေတာပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွင့္ မ်ိဳးတုန္းေတာ့မည့္ ရွားပါး သတၱဝါ မ်ိဳးစိတ္မ်ား ရွိရာ ထိုေဒသက သဘာဝအတိုင္း အံ့ၾသဖြယ္ရာ နဂိုမူလအတိုင္းက်န္ေနခဲ့ျခင္းမွာ ယခင္ စစ္အစိုးရမ်ားလက္ထက္က ဗဟိုအစိုးရ၏ ဥေပကၡာျပဳထားခံရျခင္း၏ အေမြအႏွစ္ ျဖစ္သည္ဟုလည္း တစိတ္တပိုင္း ဆိုနိုင္ပါသည္။
ယခုအခါ နိုင္ငံေရးသမားမ်ား၊ အစိုးရတာဝန္ရွိသူမ်ား ႏွင့္ စီးပြားေရးသမားမ်ားက ထိုေဒသ၏ ခရီးသြားလုပ္ငန္း အလား အလာႀကီးမားမႈကို သိရွိလာၾကျခင္းႏွင့္အတူ ေဒသခံမ်ား၏ စိုးရိမ္မႈမ်ားလည္း ျမင့္တက္လာသည္။ ကုလသမဂၢ၏ သတ္မွတ္ခ်က္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ႏွင့္ စီမံခန႔္ခြဲရန္ စြမ္းေဆာင္နိုင္စြမ္း အနည္းငယ္ သို႔မဟုတ္ လုံးဝ မရွိမည္ကို စိုးရိမ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယူနက္စကို၏ တာဝန္ေပးမႈျဖင့္ ၾသစေၾတးလ်နိဳင္ငံ Griffith တကၠသိုလ္မွ လတ္တေလာ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေလ့လာမႈတခုတြင္ ယူနက္စကိုမွ ကမာၻ႔သဘာဝေနရာမ်ား အျဖစ္သတ္မွတ္ထားသည့္ ေနရာ ၂၂၉ ခု (အမ်ားစုမွာ ဥယ်ာဥ္မ်ား သို႔မဟုတ္ သဘာဝ တိရိစာၦန္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရး ေနရာမ်ား) အနက္မွ တဝက္နီးပါးခန႔္တြင္ ခရီးသြား လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ တက္ႂကြေသာ စီမံခန႔္ခြဲေရး အစီအစဥ္မ်ား ရွိေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။
ေဒသခံ ပူတာအို အသိုင္းအဝိုင္းမ်ားအတြင္းတြင္ မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ မရွိျခင္းက အဆိုျပဳခ်က္၏ ေအာင္ျမင္နိုင္မႈ အလားအလာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ား ျမင့္တက္ေစခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ (KIA) က ဦးေဆာင္သည့္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု အေျချပဳ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ရွိေနသည့္ ေနရာတခုတြင္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ၁၇ ႏွစ္ၾကာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ ပ်က္ျပားၿပီးေနာက္ ျပန္လည္ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ ေထာင္ႏွင့္ခ်ီေသာ အရပ္သားမ်ား ေနအိမ္ စြန႔္ခြာထြက္ေျပးခဲ့ၾကရသည္။ တပ္မေတာ္၏ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ စြပ္စြဲခ်က္ သတင္းမ်ားလည္း ထြက္ေပၚခဲ့သည္။
လတ္တေလာတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံက စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွ ဒီမိုကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္မႈသို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေနေသာ္လည္း ျမန္မာနိုင္ငံ သည္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ျမင့္မားသည့္ နိုင္ငံတခု အျဖစ္ဆက္လက္ရွိေနၿပီး ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေျခခံ ဥပေဒက ေပးအပ္ထားသည့္ အခြင့္ အာဏာမ်ားအရ တပ္မေတာ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ တပ္မေတာ္က ႀကီးမားေသာ အခန္းက႑ကို ရရွိထားသည္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးေၾကာင့္ ေဒသဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္မ်ား ေပၚေပါက္ေစခဲ့ေသာ္လည္း ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွာ သူတို႔၏ေျမႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ကိုယ္တိုင္စီမံခန႔္ခြဲခြင့္ ရရွိေစနိုင္မည့္ ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းရန္ အခြင့္အာဏာ မရွိသေလာက္ နီးပါး ျဖစ္ေနသည္။ KIA က အျခားေသာျမန္မာနိုင္ငံမွ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕ မ်ားကဲ့သို႔ပင္ ကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ခြင့္ ရရွိေရးအတြက္ တိုက္ခိုက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။
ယူနက္စကိုက လူမ်ားစုတိုင္းရင္းသား ျဖစ္သည့္ ဗမာမ်ားက ခန႔္ထားေသာ ပူတာအိုရွိ အစိုးရ႐ုံးမ်ား အပါအဝင္ ဗဟိုအစိုးရ အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ေဆာင္႐ြက္ျခင္းက တပ္မေတာ္အရာရွိမ်ားက အခြင့္အာဏာကို အခိုင္အမာ ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းထားနိုင္ဆဲ ျဖစ္သည့္ အထက္မွ ေအာက္သို႔ ဆင္းေသာ နိုင္ငံေရးဖြဲ႕စည္းပုံကို လိုက္နာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရး နယ္ေျမ သတ္မွတ္လုပ္ငန္းစဥ္ကို ေဝဖန္သူမ်ားက ညွိႏွိုင္းေဆြးေႏြးမႈမ်ားက ယေန႕အခ်ိန္အထိ ေဒသတြင္း အာဏာထက္ ဗဟို အစိုးရအေပၚတြင္သာ ပိုအေလးေပးသည့္ တဖက္ေစာင္းနင္း လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း လိုက္ေနသည္ဟု ေျပာၾကသည္။
ယခုႏွစ္ အေစာပိုင္းက ခရီးစဥ္တခုတြင္ ယူနက္စကိုႏွင့္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရး နယ္ေျမ သတ္မွတ္ေရးကို ေထာက္ပံ့သည့္ အေမရိကန္အေျခစိုက္ ေတာရိုင္း တိရစာၦန္မ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕ (Wildlife Conservation Society-WCS) တို႔က သူတို႔၏ ေဒသတြင္းတြင္ ကုလသမဂၢ၏ အေမြအႏွစ္ေနရာတခု သတ္မွတ္ေရးႏွင့္ ေနာင္မြန္းၿမိဳ႕အပါအဝင္ လက္ရွိ အေျခခ်ေနထိုင္သည့္ ဧရိယာမ်ားပါ အက်ဳံးဝင္ေစရန္ အတြင္ အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္၏ နယ္နိမိတ္ကို ေတာင္ဖက္သို႔ တိုးခ်ဲ့ေရး ကို ေထာက္ခံေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားေပးရန္ ေဒသခံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖိအားေပးခဲ့သည္။
အစိုးရ၏ အဆိုျပဳခ်က္က အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္ေဒသတြင္ ေနထိုင္သူ ၂၀၀၀ ဝန္းက်င္ခန႔္ အပါအဝင္ ပူတာအိုတြင္ ေနထိုင္သူ ၈၀၀၀ ခန႔္ရွိသည္ဟု အၾကမ္းဖ်င္း ခန႔္မွန္းထားသည္။ တိုးခ်ဲ့ေရးကိုလည္း အဆိုျပဳခဲ့သည္။
“နိုင္ငံျခားကိုယ္စားလွယ္ေတြက အစီအစဥ္ကို က်ေနာ္တို႔ကို ေထာက္ခံမွာလားလို႔ပဲ တြင္တြင္ေမးေနခဲ့တယ္” ဟု အမည္မေဖာ္လိုသူ ေဒသခံေခါင္းေဆာင္တဦးက အစည္းအေဝးအေၾကာင္းကို ျပန္ေျပာျပသည္။ “က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဘိုးဘြားပိုင္ေျမကို နိုင္ငံတကာေနရာတခု အျဖစ္လုပ္လိုက္ရင္ ဘာေတြျဖစ္လာမလဲဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ အားလုံး က်ေနာ္တို႔မွာ မရွိဘဲနဲ႕ ဘယ္လိုလုပ္ အေျဖေပးနိုင္မွာလဲ။”
အျခားေသာ ေဝဖန္သူမ်ားက ယခင္ကျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ WCS ၏ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရး ေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားတြင္ ေဒသခံမ်ား ႏွင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈနည္းပါးခဲ့ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့သည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ ကခ်င္ျပည္နယ္မွ ဟူးေကာင္းေဒသ အေနာက္ပိုင္းကို ကမာၻေပၚတြင္ အႀကီးဆုံးျဖစ္ေသာ က်ားထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး ေနရာတခု ျဖစ္လာေအာင္ ေဆာင္႐ြက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေက်ညာခဲ့သည္။ WCS က ေထာက္ပံ့ကူညီသည့္ အဆိုပါ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းေၾကာင့္ ေဒသခံ ေက်းလက္ျပည္သူမ်ားမွာ သူတို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္ေျမမ်ား ဆုံးရႈံးခဲ့ရၿပီး သူတို႔၏ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း လုပ္ငန္းမ်ားလည္း ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရးဧရိယာ၏ အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕ကို ယုဇန ကုမၸဏီက ဦးေဆာင္သည့္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ စိုက္ပ်ိဳးေရး စီမံကိန္းတခုအတြက္ ေပးအပ္ခဲ့သည္။ ကုမၸဏီ၏ စီးပြားျဖစ္ စိုက္ခင္းမ်ားကို တပ္မေတာ္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားက ကာကြယ္ေပးခဲ့သည္။
ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အစိုးရမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး နယ္ေျမတခု မတည္ေထာင္မီ ေဒသခံမ်ားႏွင့္ လုံေလာက္ေသာ ညွိႏွိုင္းေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ျခင္း အတြက္ WCS ကို ေဝဖန္ ျပစ္တက္ခဲ့ၾကသည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ WCS ၏ က်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာတြင္ တပ္မေတာ္က ကာကြယ္ေပးထားသည့္ ေဒသတြင္းမွ ယုဇန ကုမၸဏီ ၏ စိုက္ခင္းမ်ား ႏွင့္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရး ေဒသ အေကာင္အထည္ေဖာ္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံျပည္သူမ်ား စြန႔္ခြာခဲ့ရသည့္ အေၾကာင္းမ်ားကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပျခင္း မရွိခဲ့ပါ။
ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ေနရာအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ျခင္းက ပူတာအိုကို ကမာၻ႔ခရီးသြား ေျမပုံေပၚသို႔ ေရာက္ရွိေစခဲ့ၿပီး နိုင္ငံျခား ေငြရရွိမည့္ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းသစ္မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေပးမည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဟိုတယ္မ်ားႏွင့္ အျခားေသာ ခရီးသြားလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ အေျခခံ အေဆာက္အဦးမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ ၎၏ ခရိုနီမ်ားကို ဦးစားေပးဖြယ္ရာ ရွိသည့္အတြက္ အဆိုပါ အခြင့္အလမ္းမ်ားက ေဒသခံ အသိုင္းအဝိုင္းမ်ားအတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ ရရွိေစလိမ့္မည္ဆိုသည္မွာ မေသခ်ာပါ။
နိုင္ငံတကာမွ ခရီးသည္မ်ား ေလေၾကာင္းမွသာ သြားေရာက္နိုင္က ေခတ္မီေသာ ခရီးသြားလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ အေျခခံ အေဆာက္အဦးမ်ား မရွိပါ။ ေဒသတြင္းရွိ ေက်း႐ြာ အမ်ားအျပားအတြက္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ဆိုသည္မွာ ေျမသားလမ္းမ်ားအတိုင္း ေျခလ်င္သြားရျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ထိုလမ္းမ်ားေပၚတြင္ ေမာ္ေတာ္ကားမ်ား သြားလာနိုင္သည့္ ကာလက တႏွစ္လွ်င္ လ အနည္းငယ္မွ်သာ ရွိသည္။ တည္းခိုေနထိုင္ေရး အတြက္လည္း ေဒသတြင္းမွ တည္းခိုခန္း အနည္းငယ္၊ ေတာစခန္းအိမ္မ်ားႏွင့္ ညအိပ္တည္းခိုနိုင္သည့္ ေဒသခံအိမ္ မ်ားသာရွိသည့္ အတြက္ အကန႔္အသတ္ ရွိေနသည္။
ကြဲျပားေနသည္မွာ Malikha Lodge ျဖစ္သည္။ အဆင့္ျမင့္ ဇိမ္ခံ ဟိုတယ္တခု ျဖစ္သည့္ Malikha Lodge ကို တပ္မေတာ္ ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိေသာ နာမည္ေက်ာ္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္တဦး ျဖစ္သည့္ ဦးေတဇ၏ ထူးကုမၸဏီက ပိုင္ဆိုင္သည္။ ဦးေတဇသည္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ အခ်မ္းသာဆုံးေသာ လုပ္ငန္းရွင္ သူေဌးႀကီးမ်ားထဲတြင္ တဦးအပါအဝင္ ျဖစ္ၿပီး ယခင္ စစ္အစိုးရႏွင့္ ဆက္ႏြယ္မႈရွိသည့္ အတြက္ အေမရိကန္ နိုင္ငံ၏ အေရးယူပိတ္ဆို႔သည့္ စာရင္းတြင္ ပါဝင္ခဲ့ဖူးသူ ျဖစ္ပါ သည္။ ကုလသမဂၢ၏ ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ သတ္မွတ္မႈႏွင့္ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းတိုးတက္လာျခင္းက ေဒသခံျပည္သူတို႔၏ ေျမမ်ားအသုံးျပဳခြင့္ကို အတားအဆီး ျဖစ္ေစမည့္ အဆင့္ျမင့္ အပန္းေျဖစခန္းမ်ား တိုးလာမည္ကို ေဒသခံ အခ်ိဳ႕က စိုးရိမ္ေနၾကသည္။
“က်ေနာ္တို႔က ဒီဧရိယာေတြမွာ ကိုယ့္ဆႏၵအတိုင္း ဒီလိုပဲ ေလွ်ာက္သြားေနေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီေနရာက ေက်း႐ြာ အမ်ားအျပား အသုံးျပဳတဲ့ ျပည္သူပိုင္ ေျမတခုအျဖစ္ရွိေနတုန္းက က်ေနာ္တို႔ ႏြားေတြကို အဲဒီမွာ အစာေကြၽးပါတယ္” ဟု ယခုအခါ Malikha Lodge တည္ရွိသည့္ မူလာရွီဒီးေက်း႐ြာမွ ေျမကို ရည္ၫႊန္း၍ သက္ႀကီးပိုင္း ႐ြာသားတေယာက္က ေျပာသည္။ “ဒါေပမယ့္ ဦးေတဇက သူပိုင္တယ္လို႔ ေျပာတဲ့ အခ်ိန္ကစလို႔ က်ေနာ္တို႔ သြားလို႔ မရေတာ့ဘူး။ အဲဒီသေဘာ တူညီခ်က္က က်ေနာ္တို႔နဲ႕ အေဝးႀကီးမွာ ရွိတဲ့ အစိုးရနဲ႕ ပိုက္ဆံခ်မ္းသာတဲ့ လူတေယာက္ၾကားမွာ လုပ္ခဲ့တာပါ” ဟု သူက ရွင္းျပသည္။ (ဦးေတဇထံမွ မွတ္ခ်က္ ေတာင္းခံခဲ့ေသာ္လည္း မရရွိခဲ့ပါ)
အစိုးရေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံျဖင့္ ျပဳလုပ္သည့္ အႀကီးစားစိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ သဘာဝ အရင္း အျမစ္ထုတ္ယူေရး လုပ္ငန္းမ်ား အပါအဝင္ ပုဂၢလိကႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေဆာင္႐ြက္ရန္အတြက္ ပူတာအိုေဒသခံမ်ားမွာ သူတို႔ အစဥ္အလာပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည့္ ေျမမ်ားမွ ႏွင္ထုတ္ခံခဲ့ရၿပီး ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္မွ စီးပြားေရးသမားမ်ားက စိတ္အားထက္သန္ စြာျဖင့္ ေျမေဈးကစားျခင္းခံရသည့္ ေနရာသည္ မ်ားမၾကာမီ ကုလသမဂၢ၏ အေမြအႏွစ္ကာကြယ္ေရးေဒသအျဖစ္ သတ္ မွတ္ျခင္းခံရလိမ့္မည္ ဆိုသည့္ အလားတူပုံစံတခု အတိုင္းေပၚထြက္လာသည္ကို ျမင္ရေၾကာင္း ေဒသခံ အခ်ိဳ႕က ေျပာသည္။
ပူတာအိုက လက်ရှိ အချိန်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များကြား တိုက်ပွဲများ မရှိသည့် နေရာ တခု ဖြစ်သည်။ ယခုအချိန်အထိ ပူတာအိုမှ ဧရိယာ အများအပြားကို အစိုးရတပ်ဖွဲ့များ နှင့် တပ်မတော်၏ မဟာမိတ် ဖြစ်သော သောင်းကျန်းသူ ဆန့်ကျင်ရေး အဖွဲ့ (Rebellion Resistance Force -RRF) ဟု သိကြသည့် ဒေသခံ ပြည်သူစစ်အဖွဲ့က အင်အားထူတပ်စွာဖြင့် စောင့်ကြပ်နေသည်။ RRF ကို တပ်မတော်က လေ့ကျင့်ပေးထားပြီး ဒေသကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန် အထူးအခွင့် အာဏာပေးထားသည်။ RRF ၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်သော တန်ဂူးတန်(ခ) အဒန် ကို ဒေသခံများက ဦးတေဇကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သူ ဒေသတွင်းမှ ဦးတေဇ၏ လက်ရုံး အဖြစ်မြင်ကြသည်။
ပူတာအိုေဒသတြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးႏွင့္ အသိုင္းအဝိုင္း စုံလင္ေရာေႏွာေနျခင္းက ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ ေရးတြင္ အျပန္အလွန္သေဘာတူညီခ်က္ တခုရရွိေရးကို အလြန္ခက္ခဲေစလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးစုခြဲမ်ားၾကား ႏွင့္ မၾကာေသးမီက လာေရာက္ အေျခခ်သည့္ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ား ႏွင့္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသားမ်ားၾကားမွ တင္းမာမႈမ်ားက ဆူ ပြက္ေစမည့္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈအျဖစ္ ရွိႏွင့္ၿပီး ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသားမ်ားတြင္ ခရစ္ယန္ဘာသာေရး ဂိုဏ္းဂဏ ကြဲျပားမႈက ကာလၾကာရွည္စြာရွိခဲ့သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ေဒသခံဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား ေျပာဆို ေဆြးေႏြးမႈက မရွိသေလာက္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။
ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ အျဖစ္သတ္မွတ္ျခင္းကို ေထာက္ခံသည့္ ေဒသခံမ်ားကို ေခါင္းေခါက္ေ႐ြးခ်ယ္၍ သေဘာတူခြင့္ျပဳခ်က္ အျဖစ္ ျပဳလုပ္ျခင္းက အဆိုပါ တင္းမာမႈမ်ားကို မီးထပ္ထိုးသလိုျဖစ္သြားနိုင္သည္ဟု အခ်ိဳ႕က သတိေပးၾကသည္။ အကယ္၍ အာဏာပိုင္မ်ားက ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဆိုသည့္ ေခါင္းစဥ္တပ္၍ ဧရိယာ အသစ္မ်ားတြင္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ အမဲလိုက္ျခင္းႏွင့္ ငါးဖမ္းျခင္းကို စတင္တားျမစ္လာခဲ့လွ်င္ ေဒသခံတို႔၏ ေဒါသကို ဆြေပးသလိုျဖစ္လာနိုင္သည့္ သိမ္ေမြ႕ရႈပ္ေထြးေသာ ေဒသတြင္း အေျခအေနကို အေမြအႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေရး ေဆာင္႐ြက္ေနေသာ အစိုးရ ႏွင့္ နိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက သတိျပဳမိျခင္း မရွိဟု သူတို႔က ေျပာသည္။ ပူတာအိုတြင္ ေနထိုင္သူအမ်ားအျပားမွာ ဘဝရပ္တည္ေရးအတြက္ (အဆိုပါ လုပ္ငန္းမ်ားမွ တဆင့္) စားေလာက္႐ုံမွ်ျဖင့္ ရပ္တည္ေနၾကရသူမ်ား ျဖစ္သည္။
ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ေနရာ သတ္မွတ္ခံရျခင္းေၾကာင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္း တိုးတက္လာျခင္းမွ အက်ိဳးေက်းဇူးခံစားရမည့္ ေဒသခံ အေရအတြက္က သူတို႔၏ ေျမ၊ သစ္ေတာမ်ားႏွင့္ ျမစ္မ်ား ဆုံးရႈံးလိုက္ရသည့္ ေဒသခံအေရအတြက္ထက္ ပိုမ်ားလိမ့္မည္ ဆိုသည္မွာလည္း သံသယရွိဖြယ္ရာ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေျမာက္ပိုင္း ေတာင္ေပၚဆက္စပ္သစ္ေတာ နယ္ေျမ (Northern Mountain Forest Complex –NMFC) ကို တိုးခ်ဲ့ျခင္းႏွင့္ ကာကြယ္ျခင္းက ေကာင္းမြန္ေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္ တခု ျဖစ္ေသာ္လည္း စြန႔္စားရနိုင္သည့္ ကိစၥမွာ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာ အစဥ္အလာအတိုင္း ရွိခဲ့သည့္ ဘဝမ်ားမွာ ယူနက္စကို၏ သတ္မွတ္ခ်က္ႏွင့္ အတူ ေပ်ာက္ဆုံးသြားနိုင္ပါသည္။
(စတယ်လာနော်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရက်တစ် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ပေါ်ပေါက်ရေး၊ အမျိုးသား ပြန်လည် သင့်မြတ်ရေး နှင့် တိုင်းရင်းသား အခွင့်အရေးအတွက် ဆောင်ရွက်နေသူတဦး ဖြစ်ပါသည်။ Asia Times ပါ Stella Naw ၏ Is Unesco overreaching in Myanmar? ကို ဘာသာပြန်ဆိုထားသည်)
