ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ေရနံသဘာဝ ဓာတ္ေငြ့ နဲ့ ေက်ာက္မ်က္ ဓာတ္သတၱု စတဲ့ တြင္းထြက္ သယံဇာတေပါင္းစံု ကို ထုတ္ယူေနေပမယ့္ သဘာဝ သယံဇာတက ရရွိတဲ့ ဝင္ေငြရဲ့ တဝက္ေက်ာ္ သာ ျပည္ေထာင္စု ဘ႑ဍာေငြထဲ ေရာက္ရွိေနတယ္လို့ ဒဂံုျမို့နယ္ ျပည္သူ့ လွြတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚသက္သက္ခိုင္က ေျပာပါတယ္။
၂၀၁၆ ခုနစ္ ျမန္မာနိုင္ငံ သဘာဝသယံဇာ တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္မႈဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာေရး အစီရင္ခံစာ MEITI ကို ကိုးကားျပီး သဘာဝ သယံဇာတ ဝင္ေငြေတြကို ျပည္ေထာင္စု ဘ႑ဍာေငြ ထဲ ဝင္ေငြ ပိုေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေရး တိုက္တြန္းတဲ့ သူ့အဆိုကို ျပည္သူ့ လွြတ္ေတာ္မွာ တင္သြင္းစဉ္မွာ ေျပာျကားခဲ့တာပါ။
ဝင္ေငြေတြရဲ့ တဝက္နီးပါးေလာက္ဟာ နိုင္ငံေတာ္ပိုင္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြရဲ့ အျခားက႑ဍ မ်ား ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဉ္နဲ့ ေရာက္ရွိ သြားတာကို သူ့အေနနဲ့ အံ့ျသစြာ ေတြ့ရွိ ရေျကာင္း လည္း ဆိုပါတယ္။
နိုင္ငံသားေတြ စုေပါင္း ပိုင္ဆိုင္တဲ့ သဘာဝ သယံဇာတေတြက ရတဲ့ ဝင္ေငြေတြ ဟာ နိုင္ငံသားေတြ အတြက္ ျပန္လည္ အသံုးျပုမယ့္ ျပည္ေထာင္စု ဘ႑ဍာထဲ အျပည့္အဝ မေရာက္ တာဟာ အစိုးရရဲ့ ျပည္သူ့ဘ႑ဍာ ျဖည့္ဆည္းနိုင္မႈ အတြက္လည္း အက်ပ္ အတည္း ျဖစ္ေစတယ္ လို့ ေအာက္တိုဘာလ ၁၉ ရက္က ျပည္သူ့ လွြတ္ေတာ္ မွာ ေျပာပါတယ္။
အစီရင္ခံစာပါ ေဖာ္ျပခ်က္အရဆိုရင္ သဘာဝ သယံဇာတ သဘာဝ သယံဇာတမ်ား တူးေဖာ္ရာမွာ လိုင္စင္ေလွ်ာက္ထားတဲ့ အခ်က္အလက္နဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ၊ လိုင္စင္ခ် ထားတဲ့အခါ မွာ ဘယ္လို စံနႈန္းေတြနဲ့ ခ်ေပးတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္လည္း မပါပါဘူး။
ဒါ့အျပင္ လိုင္စင္ခ်ထားခံရတဲ့ ကုမၸဏီနဲ့ အစိုးရတို့ အျကား ခ်ုပ္ဆိုတဲ့ စာခ်ုပ္စာတမ္းမ်ား ကိုလည္း အမ်ားျပည္သူ သိသာ ထင္ရွားေအာင္ခ်ျပနိုင္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး လို့ ေဒၚသက္သက္ခိုင္ က ေထာက္ျပ ပါတယ္။
တိုက္တြန္းခ်က္ထဲမွာ အီးအိုင္တီအိုင္ စံခ်ိန္စံညွြန္းေတြ အရ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြကို လိုင္စင္ခ် ထားေပး တာဟာ တာဝန္ယူမႈ မႈရွိတဲ့ ျပည္တြင္း မွာေကာ နိုင္ငံတကာ ကပါ ေလးစား ရတဲ့ ဂုဏ္သိကၡာ ရွိတဲ့ ေရရွည္ တည္တံ့တဲ့ ကုမၸဏီ ျကီးမ်ား ျဖစ္လာေအာင္ ျပုစုပ်ိုးေထာင္ ရာ လည္း ေရာက္ေျကာင္း ဆိုတဲ့ အခ်က္လည္း ပါဝင္ ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၆ ခုနစ္ ျမန္မာ အီးတိုင္တီအိုင္ အစီအရင္ခံစာမွာ သဘာဝ သယံဇာတ တူးေဖာ္မႈမွ ရရွိတဲ့ ဝင္ေငြေတြကို စီမံကိန္း တခုခ်င္းစီ အလိုက္ေဖာ္ျပဖို့ လိုအပ္ေနေသးတာ ကိုလည္း ေတြ့ရ ပါတယ္။
အစီအရင္ခံစာမွာ ေက်ာက္မ်က္ျပပြဲမွာ ပါဝင္တဲ့ ကုမၸဏီျကီးေတြရဲ့ ၅၄ ရာခိုင္နႈန္းေသာ ဝင္ေငြသာ ပါဝင္လို့ ေက်ာက္မ်က္ လုပ္ငန္း က ရရွိတဲ့ ဝင္ေငြ အားလံုးကို ကိုယ္စား မျပုနိုင္ ေသးတာ ေတြ့ရတယ္ လို့ ေဒၚသက္သက္ခိုင္က ဆိုပါတယ္။
ေက်ာက္မ်က္ က႑ဍက ေရာင္းရေငြ ပမာဏကို ေျပာရရင္ ျမန္မာ အီးအိုင္တီအိုင္ အစီရင္ခံစာ မွာ အေမရိကန္ ေဒၚလာသန္း ၃၈၀ သာ ေဖာ္ျပျပီး အျခား သီးျခား လြတ္လပ္တဲ့ အဖြဲ့အစည္း မ်ား ရဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္ ပမာဏ ထက္ မ်ားစြာ ေလ်ာ့နည္းေန တာကို ေတြ့ရတယ္ လို့ ေဒၚသက္သက္ခိုင္ က ေျပာပါတယ္။
Natural Resources Government Institutes က ထုတ္ျပန္တဲ့ ဂါးဗားမန့္အင္စတီက်ုက ထုတ္ျပန္တဲ့ ၂၀၁၇ ခုနစ္ သဘာဝ သယံဇာတ ညွြန္းကိန္းအရ ျမန္မာဟာ သယံဇာတ ထြက္တဲ့ နိုင္ငံေပါင္း ၈၉ နိုင္ငံမွာ စုစုေပါင္း ေရနံနဲ့ သဘာဝ ၇၇ ျဖစ္ျပီး သတၱုက အဆင့္ ၈၃ ခ်ိတ္တယ္။
နိုင္ငံအလိုက္ သယံဇာတကေန ရတဲ့ဝင္ေငြအခ်ိုးနဲ့ တြက္မယ္ဆိုရင္ ျပည္သူအက်ိုးခံစားခြင့္ အနည္းဆံုး ၁၃ နိုင္ငံထဲပါဝင္ေနတယ္ ဆိုျကပါတယ္။
နိုင္ငံသူ နိုင္ငံသား အားလံုး သဘာဝ သယံဇာတမွရရွိတဲ့ အက်ိုးခံစားခြင့္ရွိေစဖို့နဲ့ တည့္မတ္ မွန္ကန္တဲ့ စီမံခန့္ခြဲမႈကို ျပည္ေထာင္စု အစိုးရက ထိေရာက္စြာ ေဆာင္ရြက္နိုင္ဖို့အတြက္ အားလံုး ပါဝင္တဲ့ ျကြယ္ဝမႈ အေျခအေနေရာက္ဖို့ ျကြယ္ဝဖို့ ဒီအဆိုကို တင္သြင္း ရျခင္း ျဖစ္တယ္ လို့ ေဒၚသက္သက္ခိုင္ က ေျပာပါတယ္။
သဘာဝ သယံဇာတတူးေဖာ္ထုတ္လုပ္မႈဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာေရး အဖြဲ့ဝင္ အျဖစ္ ျမန္မာဟာ ၂၀၁၄ မွာ ဝင္ေရာက္ခဲ့တာပါ။
အဲဒီအဖြဲ့ျကီးရဲ့ တိုက္တြန္းခ်က္နဲ့ အညီ သဘာဝ သယံဇာတ ထုတ္လုပ္မႈမွ ရတဲ့ ဝင္ေငြေတြ ကို နိုင္ငံသားေတြထံ ပြင့္လင္း ျမင္သာစြာခ်ျပဖို့နဲ့ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ ရန္ပံုေငြထဲ အလံုးစံု ဝင္ေရာက္ေစဖို့ အစီအစဉ္မ်ား ခ်မွတ္ေပးရန္ အဆိုကို ျပည္သူ့လွြတ္ေတာ္မွာ တင္သြင္း ခဲ့တာ ျဖစ္ျပီး လွြတ္ေတာ္ ကလည္း ေဆြးေနြးဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာက EITI အဖြဲ့ဝင္အျဖစ္ရွိေနတယ္ ဆိုေပမယ့္ အခုအထိ သယံဇာတအက်ိုးကို လက္တဆုပ္စာ ကပဲ ခံစားေနရတာျဖစ္တယ္။
EITI စံနႈန္းအတိုင္း ေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုရင္ ျပည္သူ ေတြကပါ အက်ိုးခံစားရမွာျဖစ္သလို တာဝန္ယူ တာဝန္ခံမႈရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ လည္း ေပၚေပါက္လာလိမ့္လို့လည္း ကခ်င္ျပည္နယ္ အမွတ္ (၃) အမ်ိုးသား လွြတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးခင္ေမာင္ျမင့္က ဘီဘီစီကို ေျပာပါတယ္။
